14 december 2020, meer dan 8
miljoen Nederlanders zien hoe minister-president Mark Rutte op de televisie meldt
dat de indamming van het coronavirus tekortschiet. Samenkomsten veroorzaken teveel
besmettingen, ziekenhuizen dreigen vol te raken, de zorg raakt overbelast en het
coronavirus slaat hard toe. Er is maar één oplossing: voorkom samenkomsten, beperk
sociale contacten. Daarom moeten alle niet-essentiële winkels tot 19 januari de
deuren sluiten. Deze boodschap leek maandagavond nog helder, maar Nederland zou
Nederland niet zijn als het de regels niet zo snel mogelijk naar zijn hand
zette. Dinsdag opende Hema alweer zijn deuren, woensdag volgden Wibra en
Action.
De vraag wat een niet-essentiële winkel
is, bood voornoemde ketens daar voldoende ruimte toe. Tot de essentiële winkels
rekent het kabinet namelijk apotheken, drogisterijen en levensmiddelenzaken. En
laat de Hema nu net drop, koffie, slagroomtaarten en rookworsten verkopen. Stuk
voor stuk essentiële zaken, die klaarblijkelijk niet in een supermarkt verkocht
konden worden. Sterker nog, ketens zoals de Hema hadden enkel het landsbelang
voor ogen. Zij ontlasten immers de supermarkten!
Woensdagmiddag besloot het kabinet
dat Hema, Action en Wibra alsnog dicht moesten. De ketens lieten daarop weten
gehoor te geven aan deze oproep, maar weigerden de hand in eigen boezem te
steken en wezen in plaats daarvan naar onduidelijke regelgeving van
overheidswege.
Ingewikkelde regeling
Voor de handhaving was het er in
deze soms toch al chaotische tijden niet eenvoudiger op geworden. Een rondje
bellen maakte mij veel duidelijk. Een aantal handhavers had het door: de Hema werd
gesloten. Klaar! Om vervolgens van hogerhand te horen te krijgen dat hier toch
nog eens over gesproken moest worden. En dus ging de Hema weer open. Klaar!
Inmiddels was er een ingewikkelde
regeling opgetuigd. Essentiele winkels – zoals bakkers, slagers, supermarkten –
mochten niet-essentiële zaken als bijverkoop hebben. Niet-essentiële winkels
die voor ten minste 30 procent essentiële zaken verkochten, mochten alleen die
goederen verkopen. De rest van de winkels moest dicht. Afhalen was alleen voor eetgelegenheden
en doe-het-zelfzaken. En bloemenstallen. Afhalen van zaken bij andere winkels
dan bovengenoemde mocht dan weer niet. En hoe je bijvoorbeeld die norm van 30
procent gaat beoordelen, was nog maar de vraag.
Maar wacht! Op het moment van
schrijven, woensdagnamiddag, is de regelgeving alweer aangepast. Nu moet je 70
procent food producten hebben in de winkel, voorafgaand aan de lockdown. Zo niet,
dan moet je winkel dicht.
Nu de Hema’s, Wibra’s en Actions
alsnog zijn gesloten, ondanks de al dan niet terechte claim dat zij door
aanpassingen in de winkels aan alle voorwaarden voldeden, is de chaos compleet.
Kerstsokken: absoluut essentieel
De Hema mag dan wel voorop zijn
gegaan, de Wibra’s en Actions van deze wereld konden niet wachten het voorbeeld
van Hema te volgen. Naar eigen zeggen haalt Wibra namelijk 45 procent van zijn
omzet uit essentiële producten. Action meldde dat circa 40 procent van het
assortiment uit essentiële producten bestaat. In navolging van Hema dekten de
ketens niet-essentiële producten af. Bij de kassa’s zouden deze bovendien niet
te scannen zijn.
Daarop heb ik de proef op de som
genomen. Ik ben naar een willekeurige Hema gegaan en heb kerstsokken voor mijn
zoon uit het, overigens niet afgedekte, schap gepakt. Maat 43 heeft hij. Afrekenen
en klaar. Je kan niet zonder kerstsokken. Absoluut essentieel!
Contraproductieve opstelling
Natuurlijk heb ook ik begrip voor
de nijpende situatie waarin veel bedrijven na dit desastreuze jaar verkeren. Hun
opstelling is echter niet alleen weinig solidair met kleine ondernemers die
deze mogelijkheden niet hebben, ook gaat het lijnrecht in tegen het streven het
aantal besmettingen terug te dringen. ‘De grote jongens’ wilden hun winkels immers
grotendeels open houden – minder dan voorheen, maar toch – op een kleiner
oppervlak, met het risico dat er per vierkante meter winkeloppervlak meer
mensen aanwezig zouden zijn.
Gedrag van Hema, Wibra en Action wordt massaal gedoogd
Ongeveer 75 procent van de mensen
vindt de genomen maatregelen terecht. In het buitenland zouden de Hema’s,
Wibra’s en Actions dan ook spontaan worden geboycot, als teken van afkeuring voor
dergelijk gedrag. Niet in Nederland, zo zijn wij niet. Hier stond het winkelend
publiek woensdag gewoon in de rij te dringen.
Volgens mij zit er maar één ding
op om het jaar veilig en gezond af te sluiten: schaf Kerstmis en oud en nieuw
af. Klaar!
Fijne feestdagen.